Minervahaven, het grote transformatiegebied van Haven-Stad
Wandeldialoog in de Minervahaven Amsterdam
Auteur: ARCAM
Op 19 september organiseerde Architectuurcentrum Amsterdam (Arcam) de Wandeldialoog Minervahaven. De locatie van deze wandeldialoog bevindt zich midden in het grote transformatiegebied van Haven-Stad. Hier wordt een industrieel gebied getransformeerd tot woon-werkwijk. Dat betekent een ingrijpende herschikking van functies, die gepaard gaat met verdichting, energietransitie, klimaat-, mobiliteits-, veiligheids- en watervraagstukken.Vanwege de complexiteit van deze opgave volgt Arcam de ontwikkelingen en vraagstukken die daarbij horen op de voet. In onze galerie hebben we onder andere een multimediale maquette staat die inzicht geeft in de plannen en ruimtelijke uitdagingen van het gebied.
De Minervahaven is een deelgebied van Haven-Stad. In de Minervahaven zitten veel verschillende bedrijven, van kleine startups tot grote gevestigde bedrijven met zwaardere industrie. Nu de eerste ontwikkelingen van start zijn gegaan, komen ook de verschillende (maatschappelijke, bedrijfs-, gemeentelijke, bewoners-) belangen duidelijker naar voren.
Daarom ging Arcam aan de slag met deze twee handreikingen van MOOI Nederland:
- Clusters van grootschalige bedrijfsvestigingen
- Groen en gezond leven in de stad: netwerken met meer ruimte voor natuur, bewegen en ontmoeten
Wandeldialoog
De middag van de Wandeldialoog bestaat uit een introductie, voorstelronde, een wandeling langs uiteenlopende bedrijven en een wensen- en kansenspel. Tijdens de wandeling vertellen deelnemers over hun betrokkenheid (brouwerij, vastgoedontwikkelingen, huisvesting, volkstuinen) en gaan met elkaar in gesprek. We starten dit gesprek met thema’s en zinssneden uit de Handreikingen. Gevolgd door het wensen- en kansenspel in twee groepen.
Doel van de middag is onderzoeken of de koppeling van lokale perspectieven aansluiten op cq verbonden kunnen worden aan de beleidskaders in de Handreikingen, met als casus de toekomst van de Minervahaven. Dit doen we door kennis uit het veld te koppelen aan kennis van de experts. Welke kansen liggen er volgens de huidige gebruikers? Welke kansen liggen er volgens de experts? Hoe verhouden deze zich tot elkaar?
De deelnemers aan de Wandeldialoog zijn Marcel la Rose (Ondernemersvereniging Westpoort), Marijn Kloosterboek (Tuinpark Zonnehoek), Marjet Wessels Boer (De Bonte Zwaan), Ernst Tjaden (Bierbrouwerij Breugem), Diego Pos en Trudi Hengeveld (Samen Haven-Stad maken), Paul Heering (Heren2), Marit Hooijboer (Port of Amsterdam), Arjan Klok (Hoofd stedenbouw Haven-Stad, gemeente Amstecrdam), Eric Frijters (FABRICations), Annemijn Oskam (Mooi Nederland), Renson van Tilburg (Mooi Nederland) en Sven Butteling (D/Dock).
Organisatie: Indira van ’t Klooster (directeur Arcam), Karlijn Besse (Architect Other Spheres), Maxime Schuuring (stagiair Arcam) en Daphne Bouman (Programmamaker Arcam). Foto’s zijn gemaakt door Maarten Nauw.
CoLa╳MooiNL
Stichting CoLA (coalitie landelijke architectuurcentra)╳MooiNL (Mooi Nederland) agendeert de lokale dialoog over landelijke ruimtelijke kwaliteit. Dit wordt uitgewerkt in 13 lokale activiteiten gedragen door de lokale architectuurinitiatieven, waarin op lokaal niveau onderzocht wordt hoe lokale kennis of voorbeeldprojecten de publieke dialoog rondom een of meerdere handreikingen in MooiNL kunnen voeden. Met deze activiteiten richten de architectuurcentra zich op bewoners (zoals jongeren, buurtorganisaties, maatschappelijk middenveld, ervaringsdeskundigen), bedrijfsleven en onderwijs (zoals MKB en ROC’s) én experts (stedenbouwkundigen en architecten). We leggen de link naar de maatschappelijke opgave lokaal en nationaal, daarbij is een verbinding naar landelijke en lokale politiek noodzakelijk. Daarnaast organiseert het CoLA op 28 november een landelijke bijeenkomst waarin de resultaten van deze activiteiten gedeeld worden.
Wensen- en Kansenspel
Het Wensen-en Kansenspel is ontwikkeld door Other Spheres en al eerder toegepast tijdens ontwerpend onderzoek naar de nabijgelegen Petroleumhaven. Het spel bestaat uit meerdere rondes. In de eerste ronde schrijven deelnemers in gezamenlijkheid hun wensen op de kaarten. Een aantal van deze gezamenlijke uitspraken zijn te lezen in het oranje in de alinea’s hieronder. De kaarten zijn ingedeeld in zes thema’s: energie, leefbaarheid, materialen, water, biodiversiteit en economie. Vervolgens leggen de deelnemers de kaarten op het diagram op basis van prioriteit, waarbij de binnenste ring belangrijk is en de buitenste ring onbelangrijker. De derde stap is het individueel prioriteren, waarbij de deelnemers ieder zes stickers kunnen plakken op kaarten van beide groepen. De laatste stap is het verbinden van locaties in het gebied aan de kaarten met een hoge prioriteit.
De twee groepen waar zo divers mogelijk ingedeeld met in beide groepen een aantal beleidsmakers en systeemdenkers en lokale en maatschappelijke organisaties. Bij beide groepen was ook een voorzitter aanwezig om het gesprek gelijkwaardig te leiden. In totaal duurt het wensen- en kansenspel ruim een uur.
Algemene bevindingen
De handreikingen sluiten in het algemeen goed aan op de thema’s die lokaal ook spelen. De thema’s worden groot of klein, aangestipt en uitgelicht in de documenten. Echter, tijdens de lokale exercitie bleek ten eerste dat de kennis zoals geformuleerd in de Handreikingen vaak erg systemisch van aard is. Lokale belangen en kennis bieden een verdiepende toevoeging op de handreikingen. Dit wordt hieronder inhoudelijk verder toegelicht. De systemische en beleidsmatige taal van Handreikingen zijn ook niet altijd even toegankelijk voor lokale partijen.
Door de algemene formuleringen, vaak in een ruimtelijk jargon, is het voor bijvoorbeeld ondernemers en buurtverenigingen niet vanzelfsprekend om zich hierbij betrokken te voelen, of er mee aan de slag te gaan. Lokale bijeenkomsten met wandeling en een spel draagt bij aan de vertaling en slaat een brug tussen beleid en praktijk. Willen de handreikingen echt van invloed zijn op lokale stakeholders, dan zijn dit type bijeenkomsten nodig. Lokale bijeenkomsten zoals de Wandeldialoog kunnen meer verdieping geven aan wat termen zoals ‘water-en bodem sturend’ betekent voor een gebied. Mensen in het gebied hebben veel ervaringskennis over waar vaak hoogwater is en welke historische dijken er bijvoorbeeld zijn. De gespreksstarters, te vinden in de bijlage, zijn een eerste vertaalslag van de vraagstukken uit de handreikingen naar lokale kennis.
Als je lokale partijen wilt betrekken, moet helder zijn wat hun rol is, welke kennis van ze verwacht wordt. Stel een vergoeding voor hun tijd beschikbaar. Als dit goed wordt voorbereid, bieden lokale sessies rondom de Handreikingen een aanleiding voor lokale partijen om elkaar beter te leren kennen. Zo werd tijdens de wandeldialoog al een Vrijmibo afgesproken tussen de tuinders en Brouwerij Breugem.